Komünizm Propagandası Yapıldığı İddiasıyla Yasaklanan Film Türkiye’nin Kalbi Ankara
Türk Sineması’nın kara günlerinden olan üstelik devlet televizyonu olan TRT tarafından komünizm propagandası yapıldığı ve Türkiye’nin çok yoksul gösterildiği iddiasıyla televizyonda yayınlanması yasaklanan film: Türkiye’nin Kalbi Ankara
Cumhuriyetin 10 .Yılı Kutlamaları Kapsamında Film Çekimi Kararlaştırılıyor
26.05.1934 tarihli ”Matbuat Umum Müdürülüğünün görev ve teşkilatına dair” kanunda Matbuat Umum Müdürlüğüne film hazırlatmak görevi de vermiştir. Yıl 1933. Cumhuriyetimizin 10. yıl hazırları yapılmaya başlanır. Bu özel günde özel bir şeylerin yapılması için film yapılması teklifi gelir. Konu Mustafa Kemal Paşa’ya aktarılır. Paşa bu fikri çok beğenir ve filmin çekilmesi için gerekli hazırlıkların yapılmasını emreder. Filmin yapılması için de Rus Sergey Yurtkeviç ve Lev Oskaroviç Türkiye’ye davet edilir. İki Rus filmci, Ankara’da uzun bir süre filmin çekimleri için kalır ve belgesel film çekip tamamlarlar. Adı da: Türkiye’nin Kalbi Ankara olur.
Film, dönemin Sovyetler Birliği Savunma Bakanının vapurla İzmir’e gelişi ve yine vapurla İstanbul’a gidişi, halkın bakanı coşkuyla karşılaması görüntüleriyle başlar. Film, daha yeni yeni gelişen Ankara görüntüleri, Ankara’da cumhuriyet kutlamaları yapan izciler, öğrencilerin yürüyüşleri, coşkulu kutlamaları, Mustafa Kemal ve Türkiye Milli Savunma Bakanı Fevzi Çakmak’ın görüntüleriyle devam eder. 56 dakikalık filmde Rus filmcilerin yanında yazar Reşat Nuri Gültekin ve Fikret Adil’de filme katkıda bulunmuştur.
Film TRT Genel Müdürü Tarafından Yayından Kaldırılır
Yıl 10 Kasım 1969. Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Mustafa Kemal Paşa’nın vefatının 31. yıl dönümü. TRT, paşanın ölüm yıl dönümü münasebetiyle 1934 yapımı filmi yayınlama kararı alır. Yayınlama kararını alan isim de o dönem TRT Program Daire Başkanı Mahmut Tali Öngören’dir. Tozlu arşivlerden çıkartılan film yayınlanmaya başlar. Ancak dönemin TRT Genel Müdürü olan Adnan Öztrak bir gece baskınıyla stüdyoyu basar ve filmin yayının durdurur. Nedeni ise filmin komünizm propagandası yapıldığı ve Türkiye’nin çok yoksul gösterildiği iddiasıdır.
Filmi izleyenlerden biri olarak söylüyorum ki film, yaygın olarak kullanılan bir Slav dili olan Kiril Alfabesiyle yazılmış ”Bu filmi Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı ve Leningrad Sinema Stüdyoları ”Lenfilm” işbirliğiyle bugün gösterime girecektir” yazısıyla başlar. Filmde neler olduğunu da kısaca aktarayım;
Film, İsmet İnönü’nün cumhuriyetin 10. yıl kutlama mesajı konuşması, 10. yıl kutlamaları için Adana, İzmir gibi illerden kutlamaya katılmak için Ankara’ya trenle giden çocuklar ve onları uğurlayan halk, öğrenciler ve izcilerden oluşan grubun geçitleri yine köylülerin kağnı ve öküzlerle geçitleri, dönemin Sovyetler Birliği’nden gelen heyetin vapurla boğaz turu ve boğaz manzaraları, yine Sovyetler Birliği delegasyonunun Sovyetler Birliği’nden trenle Ankara’ya gelişi, Sovyetler Birliği’nden gelen izci çocukların gösterileri, kılıç kalkan gösterileri, istiklal Marşı’mızın okunması, Enternasyonal marşı, o dönem Ankara’dan görüntüler, hayvanlarını meralarda otlatan Ankaralı çiftçiler, ülkemizde savaş sonrası kurulan bankalar, halk evleri, fabrikalar, Ankara’da ki August Tapınağı’ndan kareler, Mustafa Kemal’in meclis kürsüsünden okuduğu nutuktan kesitler, 10. yıl marşı ve Atatürk’ün halka sesleniş konuşmaları… Filmi izlemek isteyenler Youtube’den izleyebileceklerini de hemen söyleyeyim.
Yayından Kaldırılan Film 1 Yıl Sonra Tekrar Yayınlandı
O dönemin TRT Genel Müdürü olan şahsın filmi baştan sona kadar izlemediği apaçık belli. Kulaktan duyma bilgilere dayanarak TRT stüdyolarını basarak şanlı zaferimiz sonrası gelişen ülkemizin o günlere ait görüntülerin halkın izlemesini engellemiştir. Film, bir yıl sonra 10 Kasım 1970 yılında TRT’de baştan sona kadar kesintisiz yayınladı.
Birazda filmin müziklerinden bahsedelim. Filmin müzikleri de İstiklal Marşı’mızın bestecisi Osman Zeki Üngör’ün oğlu Ekrem Zeki Güngör ve Cemal Reşit Bey’dir. Filmin müziklerini Leningrad Filarmoni Orkestrası’nın yanı sıra Ankara Konservatuvarı Orkestra ve Korosu seslendirmiştir.
Faydalanılan Kaynaklar
Vikipedi
